یکی از مهمترین ابزارهای تشخیصی که برای بررسی ضایعات ساعد از آن استفاده میشود رادیوگرافی ساده است. از مزایای مهم این روش تصویربرداری کم بوده هزینه و راحتی تهیه آن است.

رادیوگرافی ساده ساعد در دو نمای رخ و نیمرخ تهیه میشود. برای تهیه رادیوگرافی رخ معمولا اشعه ایکس را از جلو به استخوان میتابانند و کاست رادیوگرافی را در پشت ساعد قرار میدهند. به این تصویر بدست آمده نمای رخ ساعد یا Anteroposterior یا به اختصار AP میگویند. نمای دیگر نیمرخ یا Lateral است که در آن اشعه از کنار به ساعد تابیده میشود.
در زیر تصاویر رادیوگرافی طبیعی ساعد دیده میشود

                             رادیوگرافی رخ از استخوان های ساعد

                             رادیوگرافی نیمرخ از استخوان های ساعد

این مقاله ادامه "آناتومی ساعد - عضلات - قسمت اول" است.

عضلاتی که موجب حرکت مچ و انگشتان دست میشوند در ناحیه ساعد قرار دارند.
این عضلات به سه دسته تقسیم میشوند.

عضلات لایه سطحی پشت ساعد

عضلات این لایه در بالا به اپی کندیل خارجی استخوان بازو میچسبند و شامل پنج عضله هستند.

اکستانسور مچ دست در طرف رادیال (کوتاه) Extensor carpi radialis brevis

تاندون این عضله در پایین به قاعده متاکارپ دوم چسبیده و بجز دورسی فلکشن مچ دست موجب انحراف آن به طرف رادیوس هم میشود.

اکستانسور مچ دست در طرف رادیال (بلند) Extensor carpi radialis longus

تاندون این عضله در پایین به قاعده متاکارپ سوم چسبیده و بجز دورسی فلکشن مچ دست موجب انحراف آن به طرف رادیوس هم میشود.

اکستانسور مچ دست در طرف اولنا Extensor carpi ulnaris

تاندون این عضله در پایین به قاعده متاکارپ پنجم چسبیده و بجز دورسی فلکشن مچ دست موجب انحراف آن به طرف اولنا هم میشود.

اکستانسور مشترک انگشتان Extensor digitorum communis

تاندون این عضله در پایین به سطح پشتی انگشتان 5-2 چسبیده و موجب باز شدن این انگشتان دست میشوند.

اکستانسور انگشت کوچک Extensor digiti minimi

تاندون این عضله در پایین به سطح پشتی انگشت پنجم دست چسبیده و موجب باز شدن این انگشت میشود.

عضلات لایه عمقی پشت ساعد

عضلات این لایه در بالا به سطح خلفی یا پشتی استخوان های رادیوس و اولنا میچسبند و شامل سه عضله است.

ابدکتور بلند شست Abductor pollicis longus

تاندون این عضله در پایین به قاعده متاکارپ پنجم متصل شده و شست را از کف دست دور میکند.

اکستانسور بلند شست Extensor polisis longus

تاندون این عضله در پایین به سطح پشتی بند انتهایی انگشت شست چسبیده و موجب باز شدن شست میشود.

اکستانسور انگشت سبابه Extensor indicis

تاندون این عضله در پایین به سطح پشتی انگشت سبابه چسبیده و موجب باز شدن انگشت سبابه میشود.

عضلات چرخاننده ساعد

این عضلات سه عدد هستند

سوپیناتور Supinator

این عضله عمقی است و در بالا به اپی کندیل خارجی چسبیده و در پایین به سطح خارجی بالای استخوان رادیوس متصل میشود. کار این عضله چرخاندن ساعد به خارج یا سوپینیشن است.

پروناتور ترس Pronator teres

این عضله سطحی است و در بالا به اپی کندیل داخلی چسبیده و در پایین به سطح خارجی استخوان رادیوس میچسبد. کار این عضله چرخاندن ساعد به داخل یا پرونیشن است.

پروناتور کوادراتوس Pronator quadrates

این عضله عمقی بوده و از سطح جلویی پایین استخوان رادیوس به سطح جلویی پایین استخوان اولنا میرود و کار آن چرخش ساعد به داخل یا پرونیشن است.

عضله براکیورادیالیس Brachioradialis

این عضله از بالای اپی کندیل خارجی استخوان بازو به سمت پایین آمده و تاندون آن به انتهای پایینی و خارجی استخوان رادیوس درست بالای سطح مفصلی مچ دس میچسبد. این عضلخ آرنج را خم میکند. این عضله وقتی دست در حالت سوپینیشن است آنرا پرونیت کرده و وقتی دست در حالت پرونیشن است آنرا سوپینیت میکند.

عضله انکونئوس Anconeous

این عضله در واقع ادامه عضله سه سر بازو بوده و در سطح پشتی مفصل آرنج در بالاترین قسمت ساعد قرار گرفته است. این عضله هم مانند عضله سه سر آرنج را باز میکند.

عضلاتی که موجب حرکت مچ و انگشتان دست میشوند در ناحیه ساعد قرار دارند. این عضلات از اپی کندیل داخلی یا خارجی استخوان بازو و یا از استخوان های رادیوس یا اولنا شروع شده و به پایین میایند و در ناحیه مچ دست تبدیل به تاندون میشوند. بعضی از این تاندون ها به استخوان های مچ و یا کف دست چسبیده و موجب حرکت مفاصل مچ دست میشوند و بعضی دیگر ار مچ عبور کرده و به استخوان های انگشتان چسبیده و موجب حرکات مفاصل انگشتان دست میشوند. حجم اصلی این عضلات در بالای ساعد بوده و هرچه به پایین ساعد میرسند از توده عضلانی آنها کاسته شده و بتدریج تبدیل به تاندون میشوند.

این عضلات به سه دسته تقسیم میشوند.

عضلات سطح ولار یا قدامی ساعد در سه لایه سطحی، حد واسط و عمقی قرار دارند. اکثر اینها عضلات فلکسور یا خم کننده هستند. منظور از خم کننده اینست که بر اثر فعالیت عضله، مچ دست در جهتی خم میشود که کف دست به جلوی ساعد نزدیک تر شده و یا انگشتان دست خم میشوند.

عضلات لایه سطحی ولار ساعد

این عضلات در زیر پوست قرار دارند و در بالا به اپی کندیل انتهای پایینی استخوان بازو میچسبند. عضلات لایه سطحی ساعد عبارتند از

فلکسور مچ دست در طرف رادیال Flexor carpi radialis

تاندون این عضله در پایین به قاعده متاکارپ (استخوان کف دستی) دوم (قاعده متاکارپ قسمتی از آن است که به مچ دست نزدیک تر است) چسبیده و بجز خم کردن مچ دست موجب انحراف آن به سمت رادیال هم میشود.

پالماریس لانگوس Palmaris longus

تاندون این عضله در پایین به فاشیای کف دست چسبیده و موجب خم شدن مچ دست میشود.

فلکسور مچ دست در طرف اولنا Flexor carpi ulnaris

تاندون این عضله در پایین به قاعده متاکارپ پنجم چسبیده و بجز خم کردن مچ دست موجب انحراف آن به سمت اولنا هم میشود.

عضله لایه حد واسط ولار ساعد

عضلات لایه عمقی ولار ساعد

عضلات این لایه به سطح جلویی استخوان های رادیوس و اولنا میچسبند و شامل دو عضله هستند.

فلکسور عمقی انگشتان Flexor digitorum profundus

تاندون این عضله در پایین به بند دیستال (انتهایی) انگشتان 5-2 دست میچسبد و موجب خم کردن بند انتهایی انگشتان دست میشود

فلکسور بلند شست Flexor pollisis longus

تاندون این عضله در پایین به بند انتهایی انگشت شست دست چسبیده و موجب خم کردن شست میشود.

 ادامه مطلب را در مقاله "آناتومی ساعد - عضلات - قسمت دوم" مطالعه کنید.

شربان بازویی یا براکیال بعد از عبور از مفصل آرنج به دو شاخه تقسیم میشود شاخه ای که در طرف استخوان رادیوس یا زند زبرین قرار گرفته را شریان رادیال و شاخه ای را که در طرف داخلی قرار گرفته شریان اولنار مینامند. از شریان های رادیال و اولنار ساخه های فرعی جدا میشود که به یکدیگر یا با شریان بازویی متصل میشوند.

 در زیر وریدهای سطحی ساعد از روی پوست دیده میشوند.

انتهای بالایی استخوان اولنا به سمت پشت و بالا رفته و یک زائده قوسی شکل را میسازد که به آن اولکرانون Olecranon میگویند. سطح قدامی یا جلویی زائده اولکرانون بصورت مقعر بوده و پوشیده از غضروف مفصلی است. به این تقعر ناچ تروکلئار Troclear notch هم میگویند. به سطح پشتی زائده اولکرانون تاندون عضله سه سر بازویی میچسبد.

بالاترین قسمت استخوان اولنا در قسمت جلو کمی برجسته شده و زائده کورونوئید Coronoid process را میسازد. سطح خارج بالاترین قسمت استخوان اولنا مقعر بوده و به آن رادیال ناچ Radial notch میگویند. در داخل رادیال ناچ سر استخوان رادیوس قرار گرفته و مفصل رادیواولنار بالایی یا پرگزیمال را میسازد.

پایینترین قسمت استخوان اولنا کمی برجسته شده و به آن سر استخوان میگویند. در پایینترین قسمت سر استخوان اولنا یک برجستگی به نام زائده استیلوئید یا نیزه ای استخوان اولنا styloid process of ulna قرار دارد.

ساعد Forearm قسمتی از اندام فوقانی Upper limb است که بین مفاصل آرنج Elbow و مچ دست Wrist قرار گرفته است. ساعد از دو استخوان رادیوس Radius (زند زبرین) و اولنا Ulna (زند زیرین) تشکیل شده است. این دو استخوان در کنار یکدیگر قرار گرفته و در سه ناحیه با یکدیگر مفصل میشوند که عبارتند از

مفصل رادیواولنار پرگزیمال Proximal radioulnar joint

این مفصل از قرار گرفتن سر استخوان رادیوس در سطح مقعر بالایی استخوان اولنا به نام رادیال ناچ بوجود میاید. لیگامان آنولر که دور سر استخوان رادیوس قرار گرفته است به جلو و عقب رادیال ناچ متصل شده و اسنخوان های رادیوس و اولنار را در این مفصل در کنار هم نگه میدارد.

مفصل رادیواولنار دیستال Distal radioulnar joint

این مفصل از قرار رفتن سر استخوان اولنا در سطح مقعر پایینی استخوان رادیوس به نام اولنار ناچ بوجود میاید. لیگامان رادیواولنار ولار در قدام این مفصل و لیگامان رادیواولنار دورسال در پشت این مفصل قرار گرفته و آن را پایدار میکنند.

پرده بین استخوانی یا مامبران اینتراوسئوس Interosseous membrane

این یک پرده بافتی پهن و نازک است که در بین استخوان های رادیوس و اولنا و در سه چهارم پایینی آنها قرار گرفته است.

وظیفه این سه مفصل برقراری امکان چرخش استخوان رادیوس حول استخوان اولنا است.
بر روی این استخوان ها عضلات ساعد قرار گرفته و در بین عضلات عروق و اعصاب قرار دارند.
استخوان رادیوس یا زند زبرین در طرف خارجی یا لترال ساعد یعنی در طرفی که شست دست وجود دارد قرار گرفته است و استخوان اولنا در طرف انگشت کوچک یا در طرف داخل یا مدیال ساعد است.

 یکی از مهمترین ابزارهای تشخیصی که برای بررسی ضایعات استخوان بازو از آن استفاده میشود رادیوگرافی ساده است. وقتی پزشک تصمیم به تصویربرداری از بازو میگیرد اولین روش مورد استفاده رادیوگرافی ساده است و قبل از هر روش پیچیده تر تصویربرداری مانند سی تی اسکن یا ام آر آی باید رادیوگرافی ساده انجام شود. بسیاری اطلاعات ممکن است در یک رادیوگرافی ساده دیده شود که در سی تی اسکن یا ام آر آی دیده نمیشود. از مزایای دیگر این روش تصویربرداری کم بوده هزینه و راحتی تهیه آن است.

رادیوگرافی ساده استخوان بازو در دو نمای رخ و نیمرخ تهیه میشود. برای تهیه رادیوگرافی رخ معمولا اشعه ایکس را از جلو به استخوان میتابانند و کاست رادیوگرافی را در پشت بازو قرار میدهند. به این تصویر بدست آمده تصویر رخ بازو یا Anteroposterior یا به اختصار AP میگویند. نمای دیگر نیمرخ یا Lateral است که در آن اشعه از کنار به بازو تابیده میشود.

در زیر رادیوگرافی طبیعی رخ استخوان بازو دیده میشود.

شریان اصلی بازو شریان بازویی یا براکیال Brachial artery است. این شریان در واقع همان ادامه شریان آگزیلری است که در ناحیه شانه قرار دارد. در موقع اندازه گیری فشار خون در هنگامی که بازوبند در دور بازو بسته می‌شود در واقع فشار خونی که در شریان بازویی قرار دارد اندازه گیری می‌شود.

چهار عصب عمده اندام فوقانی عبارتند از

این چهار عصب از شبکه بازویی منشعب می‌شوند. شبکه بازویی یک شبکه متشکل از اعصابی است که به هم متصل می‌شوند. منشا این شبکه از ریشه‌های عصبی است که عمدتا از بین مهره‌های گردن خارج می‌شوند و خروجی این شبکه هم اعصابی است که چهار عصب ذکر شده مهم‌ترین آن‌ها هستند.
عصب موسکولوکوتانه از تنه خارجی شبکه بازویی منشعب می‌شود. این عصب در بازو موجب فعالیت سه عضله بی سپس و براکیالیس و کوراکوبراکیالیس می‌شود و در پایین‌تر از بازو حس قسمتی از پوست ساعد را تامین می‌کند.

 

عصب رادیال از تنه خلفی یا پشتی شبکه بازویی خارج شده و در بازو موجب فعالیت عضله سه سر بازویی می‌شود. این عصب در قسمت‌های بالایی بازو در سمت داخل بازو قرار دارد سپس هر چه پایین‌تر میاید به سمت پشت استخوان بازو می‌رود. چسبیده به استخوان کم کم استخوان را دور زده و در قسمت‌های پایین‌تر در سمت خارجی آرنج قرار می‌گیرد. این عصب در پایین‌تر از آرنج موجب حرکت تعدادی از عضلات ساعد و موجب حس قسمتی از دست می‌شود.

عصب‌های مدیان و اولنار بعد از خروج از شبکه بازویی در سمت داخلی بازو به سمت پایین میایند. این اعصاب در بازو کار خاصی انجام نداده و صرفا از بازو عبور کرده و به ساعد و دست می‌رسند. در ساعد و دست موجب حس و حرکت می‌شوند.

عضلات بازو در دو دسته قرار میگیرند. عضله قسمت پشت یا خلف بازو که به آن عضله سه سر یا تری سپس میگویند و سه عضله در جلو یا قدام بازو که عبارتند از

عضله دوسر بازویی یا بی سپس براکی Biceps brachii

عضله براکیالیس

عضله براکیالیس در زیر عضله بی سپس و در واقع در بین بی سپس و استخوان بازو قرار دارد. عضله براکیالیس به سطح جلویی استخوان بازو میچسبد و سپس به طرف پایین آمده و در زیر مفصل آرنج به قسمت بالایی و جلویی استخوان زند زیرین یا اولنا درست در محل زائده کورونویید میچسبد. عضله براکیالیس موجب فلکشن یا خم شدن مفصل آرنج میشود.

عضله کوراکوبراکیالیس

این عضله که از دو عضله قبلی کوچک‌تر است در بالا به زائده کوراکویید استخوان کتف می‌چسبد سپس در قسمت داخلی بازو به پایین آمده و به لبه داخلی تنه استخوان بازو می‌چسبد. وظیفه این عضله به جلو بردن بازو و نزدیک کردن آن به تنه است.
کوراکوبراکیالیس می‌شود و در پایین‌تر از بازو حس قسمتی از پوست ساعد را تامین می‌کند.
 

عضله سه سر بازویی یا تری سپس براکی Triceps brachii

این عضله در پشت بازو قرار گرفته و در بالا سه سر تاندونی دارد. سر بلند آن از زیر حفره گلنویید شروع میشود. سر خارجی و داخلی آن به سطح بالایی و پشتی استخوان بازو در خارج و داخل آن میچسبد. این عضله در پایین به زائده اولکرانون استخوان زند زیرین یا اولنا میچسبد. 
انقباض این عضله موجب صاف و مستقیم شدن مفصل آرنج میشود. این عضله همچنین میتواند بازو را به پشت برده و به تنه نزدیک کند.